Chúng ta đều biết rong biển là một thực phẩm rất bổ dưỡng, có nhiều khoáng chất và vitamin nhưng không có chất béo, có thể ức chế sự hấp thu cholesterol, hạn chế lượng mỡ trong máu và ngăn ngừa bệnh động mạch vành. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, chỉ cần thêm một ít rong biển vào thức ăn hàng ngày sẽ phòng ngừa được một số bệnh như mỡ trong máu, gan nhiễm mỡ, cao huyết áp.
Khánh Hòa là một tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ có bờ biển dài khoảng 385km với nhiều đảo lớn nhỏ và nhiều vịnh đẹp được du khách trong và ngoài nước bình chọn là thắng cảnh nổi tiếng. Từ trước đến nay, đã có rất nhiều người dân Khánh hòa sống bằng nghề lặn vớt rong biển vì rong biển được tiêu thụ khắp nơi. Mùa vớt rong biển bắt đầu từ tháng chạp và kết thúc khi mùa hè chấm dứt.
Xu xa (một số địa phương còn gọi là xu xoa, su sa hay sương sa, xoa xoa) chế biến từ một loại rong biển là một món ăn rất bổ dưỡng và rẻ tiền được người dân từ trẻ đến già đặc biệt yêu thích. Rong biển vớt được phải giặt cho sạch (gọi là “giặt” vì rong biển thường dính nhiều bùn đất, phải vo và xả nước nhiều lần mới sạch). Công việc này rất tốn thời gian, phải làm bằng tay và phải thật tỉ mỉ. Sau khi giặt sạch, rong được đem phơi khô để dùng dần.
Mỗi khi làm xu xa, bắc nồi nước đun sôi, cho rong biển đã giặt sạch và ngâm cho nở vào, nhưng nhớ đừng để lửa to quá và tay phải khoấy liên tục cho đến khi rong biển chín rục. Muốn xu xa mềm và mau đông thì thêm một vài trái me; nếu không có me thì có thể dùng chanh. Đây là bí quyết ít người biết!
Khi nồi xu xa đã sối, để lửa liu riu, vớt hết bọt rồi lọc bỏ bã bằng cách đổ vào bao tải to treo trên cao, cho nước chảy xuống những cái thau hứng phía dưới. Sau khoảng vài tiếng, khi thau nước nguội kết lại thành những khối màu trắng đục có màu giống màu cà phê sữa là bạn đã có món xu xa để thưởng thức!
Món này khá giống đông sương, nhưng đông sương được nấu từ bột rau câu, còn xu xa được nấu từ những cây rong biển nhỏ li ti. Xu xa còn giữ được hương vị nguyên thủy của rong biển, có mùi ngay ngái thoang thoảng đặc trưng của rong biển. Một ly xu xoa mát lạnh vào mùa hè oi ả của dải đất miền Trung không thể thiếu đường và nước cốt dừa, nhưng đường này không phải là đường cát trắng mà là nước đường thắng với gừng. Màu vàng óng của nước đường, mfui thơm nồng của gừng, màu trắng tinh khiết của nước cốt dừa béo ngạy hòa quyện với mùi hương thoang thoảng của rong biển làm cho những ai đã một lần thưởng thức món xu xoa luôn thấy nôn nao, thèm thuồng.
Nếu có dịp đến Khánh Hòa, mời bạn thưởng thức món ăn dân dã mang đậm bản sắc của vùng biển Khánh Hòa để cảm nhận một lần hương vị quyến rũ của xu xa!
