Người Mỹ nỗ lực nghiên cứu khoa học gần như mọi thứ. Gần đây, họ đã phát hiện ra mối quan hệ gắn bó giữa sự quan tâm đến vệ sinh thân thể và trạng thái bình thản tâm lý.Những thí nghiệm dị thường này được nhóm các nhà khoa học Đại học Michigan tiến hành và kết quả công trình được tạp chí chuyên ngành Science có uy tín đăng tải ngày 7/05/2010.
Từ lâu các nhà khoa học chuyên nghiên cứu tâm lý con người đã nghi ngờ rằng, vẫn tồn tại mối quan hệ bí ẩn giữa sự sạch sẽ về thể chất và – nói ngắn gọn – trạng thái trong sạch và tỉnh táo về trí tuệ.Nói cách khác: theo một cách vô thức, con người vẫn gắn sự sạch sẽ thể xác với tâm hồn thanh thản và sự lệ thuộc đặc biệt này sẽ lên tiếng, một khi chúng ta phải đi đến quyết định nào đó quan trọng. Sau quyết định như thế, thường ở mỗi người – với cường độ khác nhau, vẫn xuất hiện cái mà các chuyên gia tâm lý gọi là quyết định phản biện vô thức.
Nó xuất hiện với những câu hỏi như: “Liệu quyết định đó có chính xác? Có thể là một sai lầm? Có thể cần phải làm khác? Liệu có chắc là đúng?” Tất cả chúng ta đều biết rõ những câu hỏi này, nhất là trường hợp quyết định liên quan đến vấn đề quan trọng.
Thế nhưng kết quả nghiên cứu cho thấy: Sự phản biện tiêu cực này có thể suy yếu đáng kể, hoặc thậm chí bị đẩy ra khỏi đầu bởi động tác rất đơn giản: Tắm rửa! Và thậm chí không cần phải tắm rửa toàn thân, chỉ cần rửa đôi tay!
Hai chuyên gia tâm lý Đại học Michigan – GS Spike W.S Lee và GS Norbert Schwartz đã làm việc dịp hè với nhóm vài chục sinh viên. Trong thí nghiệm, tất cả 40 đối tượng tham gia nghiên cứu đều được mời vào căn phòng lớn, nơi các chuyên gia tiến hành khảo sát người tiêu dùng được tổ chức theo đơn đặt hàng của các nhà sản xuất đủ loại hàng hóa. Đầu tiên, trên bàn đặt sẵn 30 vỏ đĩa CD âm nhạc khác nhau. Mọi người có thể xem qua tùy thích, sau đó được yêu cầu lựa chọn 10 sản phẩm theo bản thân là hay nhất, muốn sở hữu và xếp hạng chất lượng từ 1 đến 10. Tiếp theo, tất cả có thể mang về nhà đĩa CD xếp hạng thứ 5 hoặc thứ 6
Sau đó, chính những cá nhân đã qua thí nghiệm thứ nhất được yêu cầu đánh giá sản phẩm khác, của nhà sản xuất khác, cụ thể là nước rửa tay. Một nửa số người đánh giá sản phẩm chỉ qua hình thức vỏ chai, nửa thứ hai – được yêu cầu đánh giá sản phẩm qua chất lượng, tức thử rửa tay.
Kết thúc, cả hai nhóm đều được yêu cầu lựa chọn lại 10 đĩa CD hay nhất. Kết quả, với nhóm được yêu cầu đánh giá sản phẩm nước rửa tay chỉ qua hình dáng vỏ chai, những khác biệt trong lần lựa chọn đĩa CD lần 2 khác xa lần đầu. Thực tế, tất cả đều có sự lựa chọn khác hẳn. Trong khi những sinh viên đã có cơ hội đánh giá sản phẩm qua thực tế – tức đã rửa tay – vẫn có sự lựa chọn như lần đầu hoặc chỉ thay đổi về thứ tự xếp hạng chất lượng 10 đĩa CD đã chọn, song sự khác biệt không lớn.
Nghiên cứu tương tự với nhóm 85 sinh viên được thực hiện với bốn sản phẩm khác. Loại thứ nhất bao gồm 4 mặt hàng mứt hoa quả, loại thứ 2 – khăn tay khử trùng. Ở đây, đầu tiên tất cả cùng được nếm và tự phân loại chất lượng 4 mặt hàng mứt hoa quả. Tiếp theo, một nửa được yêu cầu đánh giá sản phẩm qua hình thức bao gói khăn tay khử trùng, nửa còn lại – đánh giá chất lượng qua thực tế sử dụng.
Và trong trường hợp này đã thể hiện rõ thiên hướng tương tự. Những cá thể thuộc nhóm đầu tiên (không dùng khăn lau tay) đã thay đổi quyết định trước đó trong khi nhóm sử dụng khăn lau tay vẫn bảo lưu ý kiến lần đầu hoặc có thay đổi đánh giá không đáng kể.
Sức mạnh của sự sạch sẽ
Những thí nghiệm trên – theo nhà khoa học Mỹ – đã khẳng định sự tồn tại cái gì đó, giống như sự chuyển giao tam lý cảm giác sạch sẽ thể xác của chính mình thành cảm giác sạch sẽ tâm lý bản thân, và thậm chí sạch sẽ về lý trí. Người ta nghi ngờ rằng, cũng hoạt động cơ chế tương tự, khi chúng ta đánh giá quyết định của bản thân hoặc đánh giá hành động đã làm theo thang bậc đạo đức thuần túy, tức liệu những gì đã quyết (đã làm) có tử tế, công bằng, có giá trị…
Ngoài ra ở đây cũng thấy rõ hiện tượng: Con người là những sinh linh thật kỳ lạ, khi việc rửa tay bình thường có thể giảm thiểu đáng kể quyết định phản biện vô thức, tức cảm giác khó chịu. Trước đây chúng ta không hề biết về hiện tượng này, trong khi nó bao giờ cũng tồn tại.
Như vậy sự sạch sẽ – tính chất bình thường, vật chất này – bảo vệ con người không chỉ trước những mối đe dọa về thể chất của thế giới, thí dụ bảo vệ trước các bệnh lây nhiễm, mà cả trước những tác động thái quá với tâm lý do những gì diễn ra chung quanh con người. Có thể vì thế gần như không có ngoại lệ – tất cả chúng ta đều ao ước được tắm táp thoải mái sau một ngày dài lao động vất vả và phải đối mặt với những quyết định không dễ dàng. Sự làm sạch người này cùng lúc sẽ loại bỏ cả 2 mệt mỏi: Thể xác và tâm hồn.
(st)
